FAKTORİNG TARİHİ

Faktoring-Tarihi

Faktoring işleminin var oluşu ve hizmet mantığı M.Ö. 2000’li yılların başlarına kadar uzanmaktadır. Temeli Asurlu tüccarlar ve Kaneş halkı (bugünkü Kültepe-Kayseri bölgesi) arasındaki ticarete kadar dayanmaktadır. M.Ö. 20. yüzyılda Asurluların Anadolu’da ticaret ve imalat yapan yerleşim birimleri bulunmaktaydı. 1000 km uzaklıkta olan Asur’a gidip mal satın almak bireysel olarak zor olduğundan daha efektif bir yöntem olması adına bu amaçla komisyoncular kullanılırdı. Bu komisyoncular Asur’a mal satın almaya gitmeden önce alıcıdan avans alır, aldığı avans karşılığında da tüccara borç senedi niteliğinde bir makbuz verirlerdi. Tamkarum adı verilen yetkili banker statüsüne sahip resmi tüccar lehine düzenlenen senet, ciro edilebilir bir nitelikte olup tüccar tarafından başka Tamkarum’a devredilebilirdi. Bu işlemi en yalın haliyle alacaklının haklarını temlik etmesi olarak adlandırılabiliriz. Günümüz faktoring işlemlerindeki ticari alacakların temlik edilmesi mantığının temeli bu yapılanma şekline dayanmaktadır.

Günümüz modern faktoringin izlerine bakacak olursak da, faktoringin bugünkü sistematik işleyişi 200 yıl öncesine Kuzey Amerika tekstil pazarına dayanmaktadır. Amerikan tekstil pazarındaki alıcılarının ödemelerini temlik alan İngiliz kumaş fabrikalarının Amerika’daki satış temsilcileri günümüz ilk resmi faktörleri olmuşlardır. Daha sonra faktoring 1900’lü yıllarda Avrupa ülkelerinde, Japonya ve diğer Asya ülkelerinde hızla yayılmıştır. Banka ve finans kuruluşlarının katılımıyla, 1950’li yıllarda günümüz modern tarzıyla ticari alacak temliki hizmeti veren faktoringler kurulmuştur. Türkiye’de ise, modern faktoring sisteminin ilk izleri 1983 yılına uzanmaktadır. 1988 yılında İktisat Bankası’nda bir alt birim olarak uygulanmaya başlanan faktoring, 1990 yılında ilk faktoring şirketinin kurulumuyla bugünkü modern faktoring piyasasının temelleri atılmıştır.